جاذبه های گردشگری همدان
استان همدان از دورترین زمان محل استقرار و نشو و نمای تمدن های باستانی بوده است. وجود تعداد قابل ملاحظه ای از تپه های باستانی ماقبل تاریخ در نقاط مختلف استان، دلیل بر اثبات این ادعا است. نتایج مطالعات و کاوش های «تپه گیان» نهاوند نشان میدهد که مردمان ساکن استان در شش هزار سال پیش، از فرهنگ و تمدن نسبتا پیش رفته ای برخوردار بوند. ظروف سفالین منقوش به دست آمده از آنان از لحاظ هنری و صنعتی گویای این امر است. همچنین کاوش ها و بررسی های مختصر صورت گرفته بر روی تپه های باستانی نقاط مختلق استان نشان دهندده گسترش تمدن های پیش از تاریخ در نقاط مختلف و استمرار آن ها طی چندین هزار سال است.
در قدیمی ترین سنگ نوشته آشوری، از همدان به عنوان «آکسایا» به معنی شهر کاسیان نام برده شده است و این امر نشان میدهد که پیشینه مدنیت شهر همدان حداقل به هزاره سوم قبل از میلاد باز میگردد.
ثروت و نعمات طبیعی ناشی از فعالیت های اقتصادی و کشاورزی اقوام ساکن در منطقه غرب ایران از جمله اقوام مستقر در پیرامون رشته کوه الوند که ما امروز آن را به عنوان استان همدان می شناسیم، چنان بود که در نیمه دوم هزاره دوم تا اواخر نیمه اول هزاره اول قبل از میلاد برای مدت نزدیک به هزار سال، این منطقه به طور متناوب مورد هجوم و چپاول لشگریان دولت آشور که در این زمان در شمال بین النهرین مستقر بود، قرار داشت. شرح لشگرکشی ها به این منطقه و فتوحات و کسب غنایم، قسمت های قابل توجهی از متون سنگ نبشته های به دست آمده از کاخ های شاهان آشور است.
تداوم این حملات، به تدریج به تشکل اقوام و ملل مستقر در منطقه که در این زمان عمده ترین آن ها را اقوام آریایی نژاد مادی تشکیل می داد، منجر شد. تیگلات پیلسر اول برای نخستین بار در سنگ نبشته ای از اقوام ماد نام برده است. همچنین انجام حفاری های باستان شناسی در تپه های گودی و سگاوی نزدیک کنگاور و نیز نوشیجان ملایر گوشه هایی از فرهنگ و تمدن اقوام ماد در این زمان آشکار ساخته است. از جمله آثار به دست آماده از این مناطق می توان به نخستین نمونه های خط و نگارش و اشکال اولی سکه و نخستین مظاهر فرهنگ دینی و معماری ایرانی اشاره نمود.
بر اساس انچه که هردوت مورخ یونانی نگاشته است، مادها در اواخر قرن هشتم ق.م به رهبری «دیاآکو» توانستند به تشکل سیاسی و نظامی دست یافته و نخستین دولت مقدتر فلات ایران را پایه گذاری کنند.
دیاآکو شهر همدان را به پایتختی برگزید و به دستور او استحکامات عظیمی شامل هفت حصار تو در تو که هر یک به رنگی خاص مزین شده بود ساخته شد. دو حصار مرکزی یکی با الواح سیمین و دیگری با الواح زرین پوشانیده شد و کاخ ها و خزاین درون حصار مرکزی برپا گردید. مردم پیرامون این حصارهای هفتگانه منازل خود را برپا داشتند. به نظر اغلب پژوهشگران تاریخ و باستان شناسی، تپه هگمتانه همدان جزیی از بقایای همین استحکامات است. مادها انتقام چند سده قتل و کشتار و غارت مردم غرب ایران را با فتح آشور پایتخت آشوریان و سرنگون ساختن این دولت گرفتند.
شهر همدان طی ۱۵۰ سال حکومت مادها، از نعمت و آبادانی فراوان برخوردار و بعد از انقراض آن ها هر چند مرکزیت نخستین را از دست داد ولی به عنوان یکی از سه پایتخت هخامنشیان مورد توجه خاص بود. وجود کتیبه های گنج نامه، بقایای ستون های سنگی، کاخ های هخامنشی، جام ها و اتواح زرین و سیمین به دست آمده از همدان حاکی از اهمیت این منطقه در دوره هخامنشی است.
در سال ۳۳۰ ق.م شهر همدان به دست اسکندر مغدونی ویران و به دلیل موقعیت استراتژیک آن، تبدیل به مقر نظامی او گردید.
در دوره ساسانی همدان یکی از ضرابخانه های حکومت بود و سکه های متعددی از این دوره در این شهر کشف شده است. در کتابچه ای به نام «شهر ها» که در زمان قباد (۵۰۰ میلای) به زبان پهلوی نگاشته شده، بنای همدان به یزدگرد اول نسبت داده شده و این نشان دهنده عملیات عمرانی مهمی است که توسط او در همدان صورت گرفته است.
آرامگاه بوعلی سینا
حجه الحق شیخ الرییس شرف الملک ابوعلی حسین بن عبدالله بن سینا فیلسوف و متفکر بزرگ و طبیب و دانشمند عالیقدر از بزرگترین حکما و اطبای ایرانی و از دانشمندان بزرگ جهان است. پدرش اهل بلخ بود و بوعلی در سال ۳۷۰ ه.ق در این شهر به دنیا آمد و مدتی بعد با خانواده اش رهسپار بخارا شد و در آنجا به فراگرفتن قرآن، ادب و فقه و علوم ریاضی پرداخت و پس از مدتی در این علوم تبحر یافت و بر اثر معالجه پادشاه سامانی اجازه ورود به کتابخوانه عظیم سامانیان را به دست آورد.
ابوعلی از بیست و یک سالگی شروع به تالیف و تصنیف نمود و به تدریس پرداخت و بسیار سفر کرد. در سال ۴۲۸ ه.ق که همراه علاءالدوله به همدان میرفت بیمار شد و درگذشت و در این شهر مدفون شد. آثار این فیلسوف بزرگ فنون مختلف منطق، طب، طبیعیات، ریاضیات، نجوم، الهیان، علم النفس، خلقیات، سیاست، تصوق، تفسیر قران و… ۲۳۸ کتاب و رساله به زبان فارسی و عربی بوده است که تقریبا تمامی آنها نیز موجود است. شفا، قانون، الهدایه، رساله حی بن یقطان از مهم ترین کتاب های شیخ است.
معماری ارامگاه
طرح و نقشه گنبد آرامگاه با توجه به سبک معماری قرن چهارم که حکیم در آن میزیست، از روی قدیمی ترین بنای تاریخ دار عصر اسلام در ایران، یعنی بنای گنبد قابوس اقتباس شده و دارای دوازد ترک به نماد دوازده رشته علوم و دانش های عصر ابن سینا است.
ارتفاع هر پابه برج از کف زیرین آرامگاه تا زیر گمبد جمعا ۲۲.۹۵ متر و پهنای هر پایه که قسمت کوچکی از شعاع برج به شمار میرود، در پایین ۱.۱۷ و در بالا ۹۲ سانتی متر است.
اختلاف عمده برج آرامگاه بوعلی سینا با گنبد قابوس در ابعاد برج است که نصف ابعاد گنبد قابوس در نظر گرفته شده است. اختلاف عمده دیگر در فاصله بین ترک های آرامگاه بوعلی سینا با گنبد قابوس است ، فاصله بین ترک های بنای یادبود ابوعلی سینا باز و گشاده است در صورتی که بنای گنبد قابوس از پایین تا بالا هیچ منفذی به خارج ندارد و تنها دری در آن تعبیه شده است.از این رو گنبد قابوس فضایی دخمه مانند و تاریک دارد. اما باز گذاردن فواصل ترک ها در برج آرامگاه ابوعلی سینا علاوه بر آن که با وضع اقلیمی همدان و بادهای شدید آن کاملا همخوانی دارد، از نظر زیبایی نیز بسیار موثر بوده است.
شعاع گنبد مخروطی شکل آرامگاه ۲.۵۰، ارتفاع مخروط ۳.۴۰ و ارتفاع تمام هیات گنبدی شکل آرامگاه ۲۳ متر از روی سقف آرامگاه است. ارتفاع اتاق اصلی آرامگاه ۶.۱۰ و بلندی مجموع بنا تا نوک برج کمی بیش از ۲۸ متر است. مدخل اصلی از سمت مشرق و بنا دارای ایوانی است به طول ۳۰ متر و عرض ۳.۱۵ متر که با یک ردیف ستون ساده شامل ۱۰ ستون مدور از سنگ یکپارچه گرانیت ساخته شده است. قطر هر ستون در پایین ۹۵ سانتی متر، در بالا ۷۵ سانتی متر و ارتفاع آن ۴.۱۰ متر است و هر یک نمودار گذشت یک قرن از ولادت حکیم است.(جمعا هزار سال)
ایوان جلوی بنا با دری چوبی به ارتفاع ۳.۲۴ به سرسرای آرامگاه متصل می شود. طرفین سرسرا دو سنگ قبر ددارد. در سمت راست سنگ قبر قدیم بوعلی سینا که قدمتش به ۱۱۰ سال می رسد، وجود دارد. سنگ قبر دیگر مربوط به ابوسعید دخدوک دوست ابوعلی سینا است که شیخ مدتی نزد او میهمان بود و منزلش در همین محل قرار داشت.
یک تخته سنگ مرمرین یک پارچه به طول ۲.۵۵ و عرض یک متر روی هر دو سنگ قبر را پوشانده و کتیبه ای به خط ثلث شیوا به خط احمد معصومی زنجانی بر آن حک شده است.
در بالای دیوارهای داخلی محوطه آرامگاه، بیست قصیده معروف عینیه که از آثار شیوای ابن سینا در حکمت و فلسفه است روی چهل لوح سنگ مرمر به خط ثلث مرقوم است.
در طرفین سرسرای اولیه، دو تالار به طول ۹.۷۵ و عرض ۵.۸۰ وجود دارد. یکی از آنها به عنوان کتابهخانه و دیگری به عنوان موزه مورد استفاده است.
وسط برج آرامگاه صندوق چهارگوشی بر کف فوقانی قرار دارد که ضلع قسمت پایینی آن ۱.۱۲ و ضلع قسمت بالای ارتفاع آن ۳۷ سانتی متر است و بر چهار بدنه آن کتیبه ای عربی به خط ثلث برجسته دیده میشود.
مجسمه بوعلی سینا کار استاد هنرمند «ابوالحسن صدیقی» از سنگ یک پارچه مرمر سفید قم به ارتفاع ۳.۱۰ متر، پهنای ۹۰ سانتی متر و وزن تقریبی چهار تن و نیم بر فراز پایه تخت سن گرانیت لوحه سنگی به ارتفاع ۱.۱۸ متر در شرق میدان ارامگاه نصب شده است . متن لوح چنین است:
دل گر چه در ای بادیه بسیار شتافت یک موی ندانست، ولی موی شکافت
اندر دل من هزار خورشید بتافت آخر به کمال ذره ای راه نیافت
آرامگاه بابا طاهر
باباطاهر همدانی معروف به عریان همدانی حدود سال ۳۹۱ هـ.ق متولد شد. درباره زندگی او اطلاعات بسیار ناقصی موجود است. به روایت راوندی در «راحه الصدور و آیه السرور» باباطاهر به سال ۴۴۷ هـ.ق که سال ورود سلطان طغرل به همدان است، عارفی مشهور و بسیار مورد احترام پادشاهی چون طغرل و دیگران بود، پس باید مردی کامل و معمر و سنی حدود ۵۰ تا ۶۰ سال داشته باشد.
مهم ترین و معروف ترین اثاری که از وی به جای مانده است دوبیتی ها و ترانه هایی به لهجه خاص غیر از پارسی دری است که به فحلویات مشهور است. این اشعار بسیار شیرین و لطیف و در دیوانی جمع آوری شده است. مجموعه ای از کلمات قصار عربی شامل مطالب عرفانی و اخلاقی نیز از وی به جای مانده است.
آرامگاه باباطاهر در شهر همدان واقع است. بنای اصلی آرامگاه مربعی به ابعاد ۱۰ در ۱۰ متر است و از مجموعه منشورهایی تشکیل شده که دارای مدخل های ورودی و منفذهای نور است. استحکام و دوام بنا با کلاف های بتونی داخلی کاملا تامین شده است. پی سازی آن از سنگ و آهک و درای عایق کاری است و استخوان بندی آن از آجر و کلاف کشی های بتونی در گردش های منشورهاست.
برج آرامگاه بر قاعده هشت ضلعی قرار گرفته و ارتفاع آن از سطح فوقانی تپه ۲۰ متر و از کف خیابان حدود ۲ متر است ستون های هشتگانه برج، قطعه سنگ بر روی مزار، پوشش کف مقبره و پله اطراف برج از سنگ گرانیت حجاری شده و نمای قسمت های خارجی ساختمان از سنگ سفید است.
بیست و چهار دوبیتی از سروده های باباطاهر روی بیست و چهار قطعه سنگ مرمر در قسمت پایین اطراف محوطه داخلی جایگاه نصب شده است. از آن جمله است:
مکن کاری که بر پا سنگت آیو جهان با این فراخی تنگت آیو
چو فردا نامه خوانان نامه خوانند تو را از نامه خواندن تنگت آیو
در سطح محوطه داخلی آرامگاه کاشی کاری معرق و تزیینات معلقی بسیار ظریف به کار رفته که جلوه خاصی به قسمت های داخلی مزار داده است. مساحت کل زیر بنا و باغ آرامگاه ۸۹۶۵ متر مربع و کار احداث آن در سال ۱۳۴۹ به اتمام رسیده است.
تپه هگمتانه
تپه باستانی هگمتانه با وسعتی نزدیک به ۴۰ هکتار در دل بافت قدیمی شهر همدان واقع شده است. این اثر باستانی با توجه به اشارات تاریخی و برداشت های اولیه محققین علوم تاریخ و باستان شناسی به عنوان هگمتانه باستانی و در برگیرنده کاخ ها و اثار دوره ماد و هخامنشی معرفی شده است.
عملیات آزادسازی این اثر مهم باستانی از خانه های مسکونی و تجاری که روی آن واقع شده بود از سال ۱۳۴۷ و ۱۳۴۸ ش اغاز شد وتا سال های ۱۳۵۲ و ۱۳۵۳ حدود ۱۵ هکتار آن به عنوان فاز اول خریداری و تملک گردید. کاوش های باستان شناسی از سال ۱۳۶۲ ش توسط کارشناسان مجرب سازمان میراث فرهنگی اغاز و تاکنون ۱۱ فصل آن انجام شده.
ماحصل کاوش های علمی انجام شده پیدایش شهری باستانی و گسترده است. ساخت و ساز های این شهر باستانی عبارت است از معابری به فاصله های مساوی و موازی یکدیگر که در حد فاصل آن ها واحد های ساختمانی کاملا مشابه و قرینه یکدیگر احداث شده است. این مجموعه را حصاری با قطر ۱۰ متر احاطه مینماید.
به منظور پی بردن به وسعت و دیگر تاسیسات این شهر باستانی وشناخت ماهیت و تاریخ آن، تداوم کاوش ها را ضروری میسازد. این مجموعه بی نظیر و جذاب در دل شهر همدان به صورت گسترده مورد استقبال و بازدید گردشگران ایرانی و خارجی قرار دارد.
غار علی صدر
در روستای علی صدر از توابع شهرستان کبودر آهنگ، در ۷۵ کیلومتری شمال غربی شهر همدان، «غار علی صدر» یکی از عجایب طبیعی جهان و نمونه نادری از غارهای آبی قابل قاقرانی، با ارتفاع ۱۹۰۰ متر از سطح دریا، واقع شده است.
امکان دسترسی به غار علی صدر از سه مسیر فراهم است: ۱. از راه همدان، لالجین به بیجار ؛ این راه جدید و بسیار مناسب است. ۲. از تقاطع سه راهی پایگاه هوایی نوژه (در جاده همدان به رزن). ۳. از طریق همدان به صالح آباد.
غار علی صدر در ارتفاقات ساری قیه (صخره زرد) به وجود آمده است. در این کوه، دو غار دیگر به نام های سوباشی و سرآب وجود دارد که به ترتیب ۱۱ و هفت کیلومتر با غار علی صدر فاصله دارند. به دلیل گسترش زیاد لایه های سنگ آهک متبلور در منطقه، امکان ارتباط این غار ها با غار علی صدر وجود دارد.
زمین شناسان، قدمت سنگهای این کوه را به دوران دوم زمین شناسی، یعنی دوره ژوراستیک (۱۹۰ تا ۱۳۶ میلیون سال قبل) نسبت می دهند. شواهد به دست آمده از درون غار حاکی از آن است که این غار پناهگاه انسان های اولیه بوده است.
مردم روستای علی صدر و روستاهای اطراف، از قدیم الایام به وجود این غار پی برده بودند و از آب آن بهره برداری می مردند، ولی هیچگاه کاربری گردشگری آن مطرح نبود. تا اینکه در پنجم مهرماه ۱۳۴۲ گروهی ۱۴ نفره از اعضای هیات کونوردی همدان، غار علی صدر را مورد بازدید و کاوش قرار دادند. این عده توانستند با وسایل ابتدایی مانند چراغ دستی و تیوب لاستیک، در درون غار پیشروی کنند.
بازدید گروه در روزنامه های محلی منعکس شد و در سال ۱۳۴۶ با پخش خبر کشف یک غار شگفت انگیز و بی انتها در سطح رسانه های ملی، سیل محققان، کوهنوردان و علاقه مندان آثار طبیعی به سوی آن سرازیر شد.
در سال ۱۳۵۲ کوهنوردان همدانی، دهانه ورودی غار را به قطر ۵۰ سانتی متر تعریض نمودند و از سال ۱۳۵۴ استفاده عمومی از غار آغاز شد. در آن زمان اهالی روستا مسافران را چراغ دستی، قایق و پارو به دیدن قسمت های ابتدایی غار میبردند ولی امروزه وجود قایق ها و راهنماهای مجرب بازدید از غار را بسیار آسان و خاطره انگیز نموده و میتوان از گوشه و کنار غار و پدیده های طبیعی استالاگتیت و استالاگمیت که جلوه بسیار زیبایی دارد، بازدید کرد.
کتیبه گنج نامه
سنگ نبشته های باستانی گنج نامه در مسیر یکی از شعبات اصلی راه شاهی که در عهد هخامنشیان، هگمتانه پایتخت تابستانی شاهان هخامنشی را به غرب و جنوب کشور مرتبط میساخت از راه های پر رفت و امد و امن دوران باستان محسوب میشد، قرار دارد.
در این مکان دو دستور شاهی را نقر کرده اند، سنگ نبشته اول متعلق به داریوش کبیر است که در سمت چپ و کمی بالاتر از سنگ نبشته دیگر نقر شده و ۲.۹۰ متر طول و ۱.۹۰ متر ارتفاع دارد. سنگ نبشته دیگر کتیبه خشیارشا است که در سمت راست آن و کمی پایین تر از کتیبه نخست قرار دارد. طول این سنگ نبشته ۲.۷۰ متر و ارتفاع ان ۱.۹ متر است.
کتیبه ها به سه زبان پارسی باستان، ایلامی و بابلی هر یک در بیست سطر، از چپ به راست و به خط میخی کنده شده اند. بلندی حروف میخی بین ۶ تا ۷ سانتتی متر است. متن کتیبه ها شبیه یکدیگر است، جز آن که در یکی نام داریوش و دیگری نام خشیارشا آمده است. هردو کتیبه متضمن ستایش اهورامزدا و متن آن چنین است:« خدای بزرگ است اهورامزدا که این سرزمین را آفرید، که مردم را آفرید، که شادی را برای مردم آفرید، که داریوش را شاه کرد، یگانه شاه از میان شاهان بسیار و یگانه فرمانروا از میان فرمانروایان بسیار. من (هستم) داریوش، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورهای با ملت های بسیار، شاه این سرزمین بزرگ دوردست پهناور، پسر ویشتاسب هخامنشی».
ترجمه سنگ نبشته خشیارشا کاملا با ترجمه یک قسمت از نوشته خشیارشا در بالای تخت جمشید تطبیق دارد. در اطراف این دو کتیبه سوراخ های منظمی بر سنگ کوه دیده میشود که این تصور را به وجود می آورد که در گذشته های دور روی این دو نوشته تاریخی با درها و پوشش فلزی از گزند باد و باران و آفتاب حفظ میشد.
این کتیبه ها از دیر باز نام های گوناگونی یافته اند از جمله: «نبشت خدایان»، «دادمهان\دادبهان»، «جنگ نامه» و «گنج نامه». دو نام اخر در سده های اخیر بیشتر مصطلح بوده است. کتیبه های گنج نامه در اواسط قرن نوزدهم میلادی توسط «اوژن فلاندن» نقاش و جهانگرد فرانسوی و «پاسکال کست» مورد بررسی و گرته برداری قرار گرفت. سپس «سر هنری راولینسن» انگلیسی توانست با استفاده از این سنگ نبشته ها، اقدام به رمزگشایی خط میخی پارسی باستان نماید که کلیدی برای مطالعه خطوط میخی ایلامی و بابلی شد. در خصوص وجه تسمیه گنج نامه در زبان پارسی به معنای «حکایت و داستان گنج» است و تصور عمومی بر این بود که راز یک گنج نهان در این کتیبه ها مکتوب است. این باور از نگاهی واقعیت یافت، چرا که کتیبه های مذکور داستان ثروت های نهفته ر در قلمرو تاریخ باز گفتند و کلیدی به کاشف خود هنری راولینسن دادند که او به وسیله آن توانست سنگ نبشته داریوش بزرگ را در بیستون بخواند، و به این طریق گنج های نهفته بسیار از تاریخ گذشته آشکار سازد. سنگ نبشته های گنج نامه همدان، در تاریخ ۱۵\۱۰\۱۳۱۰ به شماره ۲۲ به ثبت فهرست آثار ملی ایران رسیده است.
شهر لالجین
شهر لالجین در شمال همدان واقع است و به طول جغرافیایی ۴۸ درجه و ۲۸ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۴ درجه و ۵۸ دقیقه قرار گرفته و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۷۳۱ متر است.این شهر که مرکز بخش لالجین است، از همدان بیست کیلومتر و از شهر بهار نه کیلومتر فاصله دارد.
۸۰ درصد از جمعیت شهر لالجین به پیشه سفالگری و سرامیک‌کاری اشتغال دارند. لالجین به عنوان مرکز تولید سفال و سرامیک خاورمیانه شناخته شده‌است.
نام لالجین احتمالاً از دو بخش لاله و جین شکل یافته‌است. جین پسوند مکان است که در ساخت نام شهرها و روستاهای دیگر استان همدان نیز به کار رفته است؛ همانند وفرجین، گنده‌جین، دیوجین، توی‌جین و فارسجین.(همچنان که پسوند گان و جان نیز در ساخت اسم نواحی‌ای همچون گلپایگان، شادگان، آذربایجان و زنجان به کار رفته‌است). در این صورت میتوان لاله‌جین را به معنای آبادی لاله دانست. همچنین بعید نیست که کلمه لالجین، محرّف لاجین یا لاچین باشد که در زبان ترکی، نام پرنده‌ای شکاری است. به هر حال، ترکیباتی همچون لعل چین، لاله چین یا لاله چینی نباید درست باشد.
گنبد علویان
گنبد علویان همدان از نظر هنر گچبری و آجرکاری از آثار ارزشمند و کم نظیر سده های میانی دوره اسلامی (قرن ۶ و ۷) و به لحاظ شکل ظاهری شبیه گنبد سرخ مراغه است. داخل بنا در ابعاد هشت در هشت متر دارای تزیینات غنی و متراکم و در عین حال رمزآلود و چشم نواز است و از این نظر مشابه گنبد حیدریه قزوین محسوب میشود. بنابراین گنبد علویان همدان را می توان از بناهای قرن ششم و دوره سلجوقی به شمار آورد.
این بنا به صورت چهار ضلعی در ابعاد ۸\۱۲ در ۲۵\۱۲ متر به ارتفاع ۵\۱۱ متر ساخته شده و چهار ستون مانند به ارتفاع ۵\۹ متر و قطر حدود دو متر، مانند برج های چهار گوشه آن را در میان گرفته اند.
هر یک از این برج ها دارای پنج طاق نمای فرورفته مثلثی به ارتفا هشت، عرض یک و عمق نیم متر است که از مقطع جرزها (برج ها) را به صورت نیمی از یک ستاره هشت پر درآورده است.
در جبهه شمالی بنا طاق نمایی جناغی از نوع هفت و پنج به ارتفاع ۱۰ متر و عرض حدود ۵\۵ متر دیده میشود و درون آن قابی مستطیل شکل به ارتفاع ۶۰\۵ و عرض ۹۰\۳ متر به صورت یرجسته قرار دارد. ورودی بنا با طاقی جناغی به عرض ۶۰\۱ و ارتفاع ۴۰\۳ متر در این قاب جای گفته است. عرض ورودی ۶۰\۱ و ارتفاع آن ۴۰\۳ متر است.
بر فراز ورودی و درون کادر مستطیل شکل، گچبری های برجسته لانه زنبوری شامل گل و بوته های درهم پیچیده به شکل زیبایی خودنمایی می کند. بر حاشیه خارجی کادر نیز کتیبه ای گچبری شده مشتمل بر آیاتی از قرآن مجید به خط کوفی شاهده می شود. پیشانی طاق نما را نیز گچبری مثلثی و ستاره ای شکل به صورتی بدیع تزیین نموده است.
حد فاصل طاق نما و برج های پیرامونی نیز پوشیده از تزیینان گچبری و تزییناتی با آجرهای راسته و خفته است. اضلاع غربی و شرقی هر یک دارای دو طاق نما به ارتفاع ۵\۸ و عرض چهار متر است که درون آن ها با تزیینات برجسته طرح های تو در توی لوزی ها تزیین شده است.
بر فراز طاق نماها و قسمت های انتهایی برج ها بقایایی از کتیبه ای آجری و برجسته به خط کوفی مشتمل بر آیات نخستین سوره «دهر» مشاهده می شود.
سطح شبستان این بنا نسبت به زمین های اطراف و دیوارهای خارجی بنا در ارتفاع بالاتری واقع شده است. برای رسیدن یه شبستان و ورود به داخل بنا، هفت پله تعبیه شده است. شبستان دارای ابعاد هشت در هشت متر است.
در هر کنج بنا دو طاقچه رفیع و در اضلاع غربی شرقی دو طاق نما واقع شده که سراسر پوشیده از طرح های انبوه و بسیار زیبای گچبری شده است.
محراب بنا که در ضلع جنوبی واقع شده نیز با تزیینات بدیع گچبری بر غنای این اثر افزوده است.
نورگیرهای نزدیک به سقف، روشنایی مناسبی به محوطه داخلی بنا می بخشد. راه پله ای کم عرض از درون برج شمال شرقی به سقف راه می یابد و راه پله ای که به صورت غیرمتعارف درون محراب ایجاد شده، راه یابی به سرداب بنا را میسر می سازد.
سرداب از شش حجره با طاق نماهای جناغی تشکیل شده و دو قبر متعلق به بزرگان خاندان علویان در وسط آن قرار دارد. این قبور به شکل مکعب مستطیل است و سطح آن ها پوشیده از آجرهای لعاب دار فیروزه ای است.
